NCS – co to jest i jak działa Naturalny System Barw?

Co to jest system NCS?

System NCS, czyli Naturalny System Barw (z ang. Natural Colour System), to jeden z najbardziej precyzyjnych i uniwersalnych systemów opisu koloru, stworzony z myślą o komunikacji między projektantami, producentami, architektami, wykonawcami i klientami. Został opracowany przez skandynawski instytut Scandinavian Colour Institute – obecnie NCS Colour AB – w oparciu o wieloletnie badania nad percepcją koloru przez człowieka. To, co wyróżnia wzornik kolorystyczny NCS spośród innych systemów barwnych, to fakt, że nie bazuje on na mieszaniu pigmentów, lecz na tym, jak ludzkie oko postrzega barwy.

System został przyjęty jako standard narodowy w Szwecji, Norwegii i Hiszpanii, a obecnie korzysta z niego ponad 1000 firm w 60 krajach świata.

Podstawą systemu NCS jest sześć barw postrzeganych jako „czyste”: biel (W), czerń (S), żółty (Y), czerwony (R), niebieski (B) i zielony (G). Każdy wyobrażalny kolor można opisać jako połączenie tych sześciu barw, przy czym kolory chromatyczne (czyli barwne) są opisywane poprzez procentowy udział dwóch sąsiednich barw podstawowych, a kolory achromatyczne (czyli szarości) poprzez udział czerni i bieli.

Wzornik kolorów NCS umożliwia pełną identyfikację koloru w trójwymiarowej przestrzeni barwnej. Z jednej strony mamy więc krąg barw chromatycznych – coś na kształt klasycznego koła kolorów – z drugiej, trójkąt odcieni pokazujący relacje między sczernieniem, zbieleniem i nasyceniem. Ten model pozwala nie tylko tworzyć, ale także kontrolować i odtwarzać kolory w sposób powtarzalny, niezależnie od branży czy kraju.

Co ważne, od 1995 roku obowiązuje druga edycja systemu, oznaczana literą „S” – NCS Second Edition. Zawiera ona szerszą paletę kolorów oraz zaostrzone tolerancje odwzorowania, co przekłada się na jeszcze większą dokładność w praktycznym zastosowaniu. W efekcie Natural Colour System stał się niezastąpionym narzędziem w nowoczesnym projektowaniu – zarówno wnętrz, jak i produktów przemysłowych.

Jak odczytywać notację kolorów NCS?

Jak czytać oznaczenia wzornika NCS? Zapis koloru w systemie NCS może na pierwszy rzut oka wyglądać skomplikowanie, ale w rzeczywistości jest bardzo logiczny i precyzyjny. Każda notacja składa się z trzech elementów: symbolu edycji, niuansu oraz oznaczenia odcienia (Hue).

Na przykład w zapisie S 2050-R50B:

S – oznacza, że kolor pochodzi z drugiej edycji standardu NCS (Second Edition).

2050 – to tzw. niuans, czyli parametry „czerni” (Blackness) i „chromatyczności” (Chromaticness). W tym przypadku 20% sczernienia i 50% nasycenia barwą.

R50B – to oznaczenie odcienia, czyli relacja pomiędzy czerwienią (R) a błękitem (B). W tym przypadku proporcje są równe, co daje w efekcie odcień fioletu, a dokładniej tzw. czerwony „zniebieszczony” w 50%.

Brakuje tu tylko jednego parametru – zbielenia (Whiteness), które można łatwo obliczyć według wzoru: 100 – (s + c). W naszym przykładzie to: 100 – (20 + 50) = 30%. Oznacza to, że dany kolor zawiera 30% bieli, 20% czerni i 50% nasycenia barwą fioletową.

Dla kolorów neutralnych, czyli różnych odcieni szarości, zamiast określenia chromatycznego podaje się po prostu literę N (Neutral). Na przykład S 1502-N to jasnoszary odcień z 15% sczernienia i 2% chromatyczności, który dla ludzkiego oka będzie wyglądał jak czysta szarość.

Odczytanie kolorów wzornika NCS ułatwia pracę projektantom, ale też pozwala laikom zrozumieć, co kryje się za danym kodem. To jak język matematyki – uniwersalny, niezależny od języka ojczystego, niepozostawiający miejsca na nieporozumienia.

Zalety i uniwersalność systemu NCS

Naturalny System Barw NCS ma szereg cech, które sprawiają, że jest on uznawany za jeden z najbardziej precyzyjnych, logicznych i wszechstronnych systemów kolorystycznych na świecie. Jego największą zaletą jest to, że opiera się nie na technologii produkcji, lecz na percepcji koloru przez ludzkie oko. To oznacza, że system jest niezależny od materiału, struktury powierzchni, techniki malowania czy źródła światła – opisuje po prostu to, co widzimy.

Uniwersalność NCS przejawia się w jego globalnym zastosowaniu – korzystają z niego nie tylko projektanci wnętrz, ale też architekci, producenci farb, mebli, ceramiki, tekstyliów, a nawet specjaliści od oznakowania drogowego czy medycznego. System jest normą narodową w kilku krajach, a w wielu innych funkcjonuje jako narzędzie branżowe wspierające standardy kolorystyczne w budownictwie, projektowaniu i produkcji.

NCS to także narzędzie, które się stale rozwija. Jego baza kolorów jest systematycznie aktualizowana i wzbogacana, a wzorniki występują zarówno w wersji fizycznej (katalogi, wachlarze, próbki), jak i cyfrowej (aplikacje mobilne, skanery kolorów, biblioteki dla programów graficznych). Dzięki temu system doskonale sprawdza się zarówno w klasycznym projektowaniu wnętrz, jak i w nowoczesnym, cyfrowym środowisku.

Na koniec warto podkreślić, że NCS stanowi uniwersalny język kolorów. W sytuacji, gdy klient w Polsce chce zamówić meble z Hiszpanii, producent tkanin z Niemiec musi je zabarwić, a architekt w Danii koordynuje projekt, wszyscy mogą posługiwać się tą samą notacją bez ryzyka pomyłki.

Jak system NCS pomaga w wyborze farb?

Naturalny System Barw to nie tylko teoretyczne narzędzie. Jego największą wartością jest praktyczne zastosowanie, zwłaszcza przy doborze farb i wykańczaniu wnętrz. System ten odpowiada na jeden z najczęstszych problemów, z jakimi spotykają się klienci w sklepach budowlanych: „Jak znaleźć dokładnie ten odcień, który mam na myśli?”. NCS pozwala wyjść poza subiektywne nazwy typu „słoneczny beż” czy „nocna lawenda” i zastąpić je precyzyjnym kodem, który można bezbłędnie odtworzyć.

Dzięki wzornikom NCS – takim jak popularny wachlarz Index 2050 – klienci mogą obejrzeć aż 2050 zdefiniowanych kolorów, dobranych w oparciu o rzeczywiste potrzeby użytkowników i projektantów.

Co więcej, coraz więcej marek farb – oferuje mieszalniki, które korzystają z systemu NCS. Właśnie tak działają np. farby z mieszalnika MAGNAT. Wystarczy podać kod koloru (np. S 3020-Y80R), a komputer w punkcie mieszania kolorów farb dokładnie dobierze pigmenty i stworzy farbę w określonym kolorze.

To ogromne ułatwienie zarówno dla profesjonalistów, jak i klientów indywidualnych. Można zatem zaplanować całą aranżację wnętrza wokół jednego koloru z katalogu, mając pewność, że zarówno farba na ścianie, jak i np. lakier do mebli będą ze sobą spójne. Mieszanie barw staje się o wiele łatwiejsze

System NCS pomaga również w doborze odcieni uzupełniających. Dzięki uporządkowanej strukturze kręgu barw oraz trójkąta odcieni łatwiej dobrać kontrastujące, harmonijne lub tonujące kolory. Można też na podstawie jednego koloru dobrać kilka jego wariantów – jaśniejszych, ciemniejszych lub mniej nasyconych – co bardzo przydaje się np. w tworzeniu palet kolorystycznych do wnętrz w stylu total loo czy gradientowym.

Dla bardziej zaawansowanych użytkowników NCS oferuje także cyfrowe narzędzia, jak Colourpin Pro – skaner, który po przyłożeniu do dowolnej powierzchni (np. ściany, tkaniny, płyty meblowej) wskaże najbliższy kod NCS danego koloru. To rewolucyjne rozwiązanie, dzięki któremu można dobrać farbę pasującą do już istniejącego elementu wnętrza bez konieczności zgadywania lub prób i błędów.

Krótko mówiąc, NCS w praktyce to precyzja, wygoda i powtarzalność – trzy cechy, które w świecie wykończeń i dekoracji wnętrz są dziś kluczowe. Dla każdego, kto chce mieć pewność, że „ten beż na ścianie” to naprawdę ten beż, a nie jego cieplejszy lub chłodniejszy wariant, Natural Colour System będzie najlepszym wsparciem.